सप्तमः पाठ: कक्षा 6 यदि जानासि तद् वद

 


शिक्षणबिन्दुः ज्ञानेन सह मनोरञ्जनम् अपि भवति। 

न तस्यादिः न तस्यान्तो मध्ये य तस्य तिष्ठति ।

तवाप्यस्ति ममाप्यस्ति यदि जानासि तद् वद ॥ १ ॥


 अर्थ-  आदि और अन्त में 'न' अक्षर है और मध्य में 'य'। मेरे पास भी है और तुम सबके पास भी हैं, अगर जानते हैं तो उत्तर दीजिए।


It has 'न' in the beginning and 'न' in the end and in between is placed 'य', Myself and you all possess it. If you know what it is, then answer:


अपदो दूरगामी च साक्षरः न च पण्डितः ।

अमुखः स्फुटवक्ता च यः जानाति सः पण्डितः॥ 2 ॥


अर्थ--     बिना पैर के दूर तक जाता है, अक्षरों से भरपूर है पर पण्डित नहीं है। बिना मुख के स्पष्ट बोलता हैं, जो जानता है वह पण्डित है। 

It goes far away but is without feet. Though full of words, it is not a learned person. It speaks clearly but without a mouth. One who knows what it is, is a wise person.


 एकचक्षुः न काकोऽयं बिलमिच्छन्न पन्नगः ।

क्षीयते वर्धते चैव न समुद्रो न चन्द्रमा ॥ ३॥

अर्थ--एक आँख है पर कौवा नहीं, बिल (छेद) चाहता है, पर साँप नहीं। बढ़ता भी है और घटता भी है पर समुद्र या चन्द्रमा नहीं है।. 

It has one eye, but is not a Lives in a hole but is not a snake. It increases and decreases but is not sea or moon.


कृष्णमुखी न मार्जारी द्विजिह्वा न च सर्पिणी । 

पञ्चभत्र न पाञ्चाली यः जानाति सः पण्डितः ॥ 4 ॥

 अर्थ--    इसका मुख काला है पर बिल्ली नहीं, इसकी दो जीभें हैं पर साँप नहीं, इसके पाँच पति हैं द्रौपदी नहीं, जो जानता है वही ज्ञानी है। 


It has a black mouth but is not a cat. It has two tongues but is not a snake. It has five husbands but is not Draupadi. One who knows the answer is learned.


स्नेहं ददाति यो मह्यं नित्यं तस्मै ददाम्यहम्। ज्योतिः पदार्थज्ञानार्थं कोऽहम् वदतु साम्प्रतम् ॥ 5 ॥


  अर्थ--   जो मुझे नित्य तेल देता है, उसे मैं आस-पास देखने के लिए प्रकाश देता हूँ। तो अब बताओ, मैं कौन हूँ?


One who gives me oil regularly, I give light to him to see around. Now tell me who am I?




उत्तराणि – नयनम्, पत्रम्, शुचिः तन्तुः, लेखनी, दीपकः ।

  सही उत्तर चुनिए-

    1-  काकस्य

    2-  कृष्ण मुखी

    3-  दीपकाय

     4-  चन्द्रमा समुद्र: च

    5-     पन्नगं:


II. शुद्ध पर्यायपदं चित्वा लिखत-

(सही पर्यायपद चुनकर लिखिए।) (Choose and write the correct synonyms.)

 1-  विद्वान्      ,     ज्ञानी

 2-  सागरः    ,  जलधी:

 3-   हिमांशु   ,  निशापति:

  4-   स्निग्धं   ,  वात्सल्यं

  5-   इदानीम्   , अधुना

   6-  सर्पः   ,       विषधर:

   

III. विलोम पदमेलनं कुरुत-

(विलोम पदों को मिलाइए।) (Match the correct opposites.)


1. आदिः       अन्त:

2. साक्षरः        निरक्षर:

3-  क्षीयते      वर्धते

4. इच्छन्       अनिच्छन्

5. ज्योतिः      तमः



V. अधोलिखितक्रियापदानां लकार पुरुष-वचनं च लिखत (नीचे लिखे क्रियापदों का लकार, पुरुष और वचन लिखिए । ) - (Write the tense, person and number of the following verbs.)


क्रियापदानि               लकार:          पुरुष   वचनम्


1. तिष्ठति                लट्लकार        प्रथम      एकवचनम्           

2. जानासि               लट्लकार       मध्यम        एकवचनम्      

3-  ददामि                लट्लकार       उत्तम       एकवचनम्       

4- सन्ति                   लट्लकार      प्रथम      बहुवचनम्      

 5- भजामि               लट्लकार      उत्तम        बहुवचनम्     

 6- चलते                  लट्लकार      मध्यम        बहुवचनम्        

 7-  कुरुतः                 लट्लकार      प्रथम     द्विवचनम्         

 8-  पठति                  लट्लकार      मध्यम       बहुवचनम्     

 9-  धावाव:                लट्लकार      उत्तम        द्विवचनम्       

        


- अगर आपको संकल्पम  भाग 3 के किसी भी पाठ का वीडियो चाहिए तो नीचे दिए गए लिंक पर क्लिक करके प्राप्त कर सकते हैं, धन्यवाद


https://youtube.com/channel/UCnQciSZi8Tjz4iD6cpQFKXQ



No comments:

Post a Comment